Op de pagina Diensten is er al een beetje over het verschil tussen consecutief en simultaan tolken uitgelegd. Toch, wil ik in deze blog nog iets meer zeggen over wat consecutief tolken nou eigenlijk is en hoe je het doet.
Zoals je in de korte beschrijving op de Diensten-pagina kunt lezen is, betekent consecutief opeenvolgend. Er wordt dus niet simultaan gesproken en getolkt, maar eerst gesproken en dan getolkt. Terwijl de spreker zijn verhaal doet – of het nou een speech is of een vraag in een interview – luistert de tolk goed en maakt aantekeningen. Nadat de spreker klaar is, geeft te tolk onder gebruik van de aantekeningen het gezegde weer.
Op zich klinkt dit natuurlijk niet zo superspannend. Je schrijft wat notities en leest die dan voor. So what? Maar dat is dus precies niet wat je doet. Als iemand in een gewone snelheid spreekt (of net iets langzamer dan normaal omdat men zich van de aanwezigheid van een tolk bewust is) dan is er niet genoeg tijd om elk woord te noteren. Aan het einde van de rit is er dus geen tekst om voor te lezen, maar een aantal worden of symbolen die je moeten herinneren aan hetgeen gezegd is.
Wat consecutief tolken zo uitdagend maakt, is dus het feit dat je écht moet luisteren en je heel veel dingen écht moet herinneren. Je moet een gevoel ontwikkelen voor wat je sowieso gaat onthouden en welke details je juist wel moet gaan noteren. Hoe meer je consecutief tolkt, hoe meer je leert dingen te onthouden, maar hoe meer je ook jezelf leert kennen. Wellicht zijn er dingen waarvan je weet dat je ze altijd maar vergeet, als je ze niet opschrijft.
Wat consecutief tolken zo interessant maakt, is het feit dat geen twee tolken op dezelfde manier hun aantekeningen maken. Zelfs al hebben zij van dezelfde mensen geleerd. De één onthoudt het één de ander onthoudt het ander. Zo simpel is het. En wij denken natuurlijk ook allemaal op verschillende manieren. Wellicht heb je al weleens de termen visual learner en auditory learner gehoord. Een visual learner is iemand die dingen in diagrammen of afbeeldingen moet zien om ze goed te begrijpen en op te slaan. Een auditory learner moet ze juist horen. Er zijn ook mensen die het beste leren als zij dingen lezen of schrijven en mensen die iets juist zelf moeten doen om het écht te begrijpen en onder de knieën te krijgen. Vermoedelijk zijn de meeste mensen combinaties van deze vormen van leren. Het punt is, dat je dus op basis van hoe je informatie het liefste binnen krijgt en hoe je die info verwerkt je aantekeningen maakt.
In mijn tolken-klas waren wij met 11 dames. Wij lazen allemaal het boek Note-taking for consecutive interpreting van Andrew Gillies en wij hadden allemaal les van dezelfde docente. Desalniettemin hebben wij in de loop van de opleiding allemaal onze eigen systemen voor de aantekeningen ontwikkeld. Als je de oefen-aantekeningen die wij tijdens de lessen hebben gemaakt naast elkaar legt, zie je zeker wel wat overeenkomstige woorden, maar je zou niet perse zeggen dat beide notaties over hetzelfde onderwerp gaan. Ik zelf hou van steekwoorden in combinaties met pijlen. 95% van mijn aantekeningen bestaan dan ook uit enkele woorden en pijlen. Naar voren, naar achteren, naar boven, naar beneden, wat dan ook. Ik weet, dat ik wel herinner wat die pijl precies betekende in de context van die zin of dat verhaal. Een gewone -> kan dus soms “leidt tot” betekenen, soms “en dan” en andere keren weer “dus”. Er zijn ook tolken, die voor elk van deze formuleringen of omstandigheden eigen symbolen of afkortingen bedenken, zodat zij niet hoeven te herinneren wat die pijl nou eigenlijk wou zeggen. Dit heb ik in het begin van mijn opleiding geprobeerd, en ben erachter gekomen dat het mij meer strest verschillende symbolen te onthouden, dan wat die ene pijl nou betekende.
Met “symbool” bedoel ik trouwens precies dat. Een symbool. Een soort tekening. Geen woord. Vaak zijn de woorden voor hetzelfde voorwerp of concept in beide talen niet hetzelfde, waardoor het opschrijven ervan of het gebruik van een afkorting in de ene taal het niet makkelijker maakt het in de andere taal zuiver weer te geven. Dan is een symbool veel mooier. Dit werkt een beetje zo als universele verkeersborden. Een rood rond bord met een witte balk betekent dat je die straat niet in mag rijden. Het maakt niet uit hoe je dat in je moedertaal zou zeggen, je ziet het boord en je weet het. Symbolen hebben hetzelfde doel in de aantekeningen van een tolk.
Welk symbool een tolk waarvoor gebruikt is volledig over aan hem of haar. Er zijn symbolen die door veel tolken gebruikt worden en er zijn duizenden individuele symbolen die alleen één enkele tolk ter wereld op die manier gebruikt, waarop hij of zij hem gebruikt. Vaak spelen de culturele achtergrond van de tolk een rol, zijn of haar werktalen en ook wat hij of zij met betrekking tot de notatietechniek heeft geleerd.
Dingen die mij vanuit mijn opleiding zijn bijgebleven en die ik nog steeds 100% toepas zijn:
· getallen altijd direct noteren (je gaat je 6.742,159€ niet herinneren)
· Namen altijd opschrijven
· Namen altijd in hoofdletters opschrijven
· Namen liever fonetisch noteren dan zo als je denkt dat ze gespeld worden. Je moet het juist kunnen zeggen, niet juist kunnen schrijven
Verder noteren veel tolken van links naar rechts en tegelijkertijd van boven naar onder. Dit wordt ook wel diagonaliseren genoemd. De enkele belangrijke bestanddelen van de boodschap worden van linksboven naar rechtsonder genoeteerd.
WW
Tolk
D<>NL
Website -> Blog -> contolk
Bovenstaande aantekening zou je kunnen maken voor de boodschap:
WoordenWechsel is een eenvrouwzaak voor tolkdiensten in de talen Duits en Nederlands. Het bedrijf heeft een website, waarop onder andere een blog te vinden is. De posts binnen deze blog leggen ook een aantal tolk-begrippen uit, waaronder consecutief tolken.
Je valt vast op dat ik al meerdere keren boodschap heb getypt in plaats van zin. En ook dat de notatie boven voor drie zinnen geldt (of zou kunnen gelden). Dat hangt daarmee samen dat je bij het consecutief tolken niet woord voor woord of zin voor zin tolkt, maar eigenlijk idee voor idee. Je luistert naar de spreker en analyseert wat die zegt. Wat bedoelt hij of zij? Welke boodschap wil hij of zij overbrengen. En juist die boodschap noteer je. En die geef je terug. Het kan dus gebeuren dat bovenstaande notatie getolkt wordt als:
WoordenWechsel is een tolkbedrijf voor dienstverlening in de talencombinatie Duits-Nederlands. Op de website van de zaak kunt u in de blog lezen wat consecutief tolken is.
Dit is een kortere versie van de zinnen die boven staan, maar de essentiële onderdelen worden benoemd. De naam van de zaak, wat zij doen, in welke talen en dat er op de website tolkterminologie wordt uitgelegd. De eerste versie is iets preciezer, maar de tweede is niet verkeerd en laat geen cruciale feiten buiten beschouwing. Dat is dus ook de kunst van het consecutief tolken.Je moet te kernboodschap herkennen en deze weten te noteren. Deze moet je weergeven. Maar je hoeft echt niet elke “euhm”, of opnieuw begonnen zin noteren of tolken. Dat gaat ten koste van de tijd. Over het algemeen geldt de vuistregel dat de tolk maximaal zo lang aan het woord is als de spreker. Liever minder lang. Tijd is natuurlijk ook weer geld.
Er zijn trouwens ook tolken die überhaupt geen aantekeningen maken, als zij consecutief tolken. Zij kunnen het wel allemaal onthouden. Of zij tekenen iets terwijl de spreker aan het woord is en kijken naar hun tekening als zij moeten tolken. Zij herinneren dan wat er gezegd werd terwijl zij die vogel tekenden of dat oog. Dat is natuurlijk ook weer supergaaf! Ik zou het echter nooit kunnen.
Vaak wordt consecutief tolken dan toegepast, als er niet lang gesproken zal worden en/of als er kleine groepen aanwezig zijn. De apparatuur die vaak gebruikt wordt om simultaan te tolken is duur en vaak loont het zich niet dat geld uit te geven als je niet eens een uur lang bezig bent. Natuurlijk is het ook mogelijk simultaan te fluistertolken, dus naast de luisteraar te zitten en in zijn oor te fluisteren, maar dat is bij gesprekken en storend en heel vermoeiend voor de tolk. In zo’n geval is het vaak makkelijker gewoon consecutief te doen. In een kleine groep, bijvoorbeeld bij een interview tussen twee personen, is het vaak ook gewoon het makkelijkste consecutief te tolken om het gesprek overzichtelijk te houden. Bovendien wordt er meestal consecutief getolkt als je met een telefoontolk te maken krijgt. Die wordt vaak ingezet als er spontaan een tolk nodig is, bijvoorbeeld bij de Politie of in een COA, en/of als er verwacht wordt, dat het gesprek geen uur gaat duren. Dan is het tolken op locatie ook direct weer zo duur. Maar er zal ook nog een post over telefoontolken op deze blog komen, waarin ik er verder op in zou gaan.
Deze sluiten we met de kennis af dat je bij het consecutief tolken dus niet alleen luistert, schrijft, vertaald en praat, maar ook analyseert, herinnerd en reproduceert. Zo’n leuk beroep dit!
Commentaires